KERKMUZIEK
Vlaamse Ardennen
Voor wie muziek in de liturgie een warm hart toedraagt
Nuttige kerkmuzikale informatie & vorming
Voor koorleiders, cantors, organisten en voorgangers in de liturgie
1. ZJ-LIEDEREN: LIEDKEUZE, LIEDZETTINGEN, LIEDBESPREKINGEN, PARTITUREN, GELUIDSOPNAMES
1.1. Liedsuggesties voor de zondagsvieringen
Er zijn verschillende plaatsen waar je suggesties kan vinden voor liederen uit Zingt Jubilate die passen bij een of andere concrete zondag.
-
De meest eenvoudige suggesties zijn te vinden in de Liturgische kalender voor de eucharistieviering (uitgegeven bij ICLZ). Dat is ook het boekje dat je nodig hebt om te weten welke zondagsliturgie er op die dag gevierd wordt.
-
Iets uitgebreidere suggesties zijn te vinden in de Liturgische suggesties bij de zondagse eucharistieviering (uitgegeven bij ICLZ). Dit is een tweemaandelijks tijdschrift dat voor elke viering een inleidingswoord, kyrielitanie en voorbede aanreikt. Achteraan staan er ook kerkmuzikale suggesties met inhoudelijke duiding. De meeste parochies/pastoors zijn hierop geabonneerd.
-
De meest uitgebreide lijst van liedsuggesties is te vinden op de website van de Vlaamse kerk: www.kerknet.be of zelfs nog vlotter via www.zingtjubilate.be. Daar staat per zondag eerst aangegeven welke liederen passend zijn bij welke lezingen. Dan volgt een lijst met mogelijkheden per liturgische plaats (opening, antwoordpsalm, bereiding van de gaven, …)
1.2. Liedbesprekingen
Het is als dirigent heel zinvol om af en toe stil te staan bij de inhoud van een lied. Als je bijvoorbeeld een nieuw lied wil aanleren, is het altijd goed op zoek te gaan naar een liedbespreking. Hoe beter je het lied zelf begrijpt, des te sneller (en beter) ga je het kunnen overbrengen op je koorleden.
-
KerkNet heeft van een aantal liederen een uitgebreide liedbespreking op de website staan: www.zingtjubilate.be.
Het Vlaams Centrum Liturgische Muziek (VCLM) heeft van een groot aantal liederen een korte impressie of ‘instap-commentaar’ op de website www.vclm.be
-
Reeds tientallen jaren oud, maar daarom niet minder interessant is de ‘trilogie’ van Ignace de Sutter, verschenen bij uitgeverij Emmaus: De dienst van het lied (1974 – ISBN 90 264 7733 3), Psalmen, hymnen en liederen (1978 – 90264 7813 5), De lofzang van alle tijden (1983 – ISBN 90 264 7818 6). Het bevat een reeks hymnologische studies van ruim 160 kerkliederen, waarvan er nog vele in de nieuwe Zingt Jubilate terug te vinden zijn.
1.3. Meerstemmige zettingen
Op de website van het VCLM (www.vclm.be) kunnen alle beschikbare koorzettingen van Zingt Jubilate liederen geconsulteerd worden. Deze meerstemmige zettingen zijn passend gemaakt bij de orgelbegeleidingen uit de orgelboeken van Zingt Jubilate.
Een fragment van de zetting is afdrukbaar zodat je de moeilijkheidsgraad goed kan inschatten vooraleer over te gaan tot aankoop. De liederen zijn los verkrijgbaar per koorpakket.
Geregeld worden ook zettingen voorgesteld in de elektronische Nieuwsbrief Liturgische Muziek die vroeger bij het tijdschrift Zacheüs zat. Om de elektronische liturgische nieuwsbrief in je mailbox te ontvangen kan je je mailadres sturen naar klaartje.tas@koorenstem.be met melding 'inschrijving elektronische Liturgische nieuwsbrief'.
1.4. Antwoordpsalmen: partituren en geluidsopnames
De keerverzen die horen bij de antwoordpsalm voor iedere zondag staan in Zingt Jubilate onder de P-nummers. Bij deze refreintjes ontstaan steeds meer doorgecomponeerde één- en meerstemmige psalmbewerkingen. Deze bewerkingen hangen telkens vast aan één bepaalde zondag of viering. Eenmaal het koor de “manier van doen” doorheeft, gaat het instuderen eigenlijk heel vlot. Bij de psalmen geldt in een bepaald opzicht hetzelfde als voor gregoriaans: het duurt een tijdje vooraleer je het overwint, maar je geraakt het ook niet zo snel kwijt.
De partituren zijn gratis te downloaden op www.zingtjubilate.be.
Op http://antwoordpsalmen.be vind je naast de partituren ook opnames.
Bij het VCLM (www.vclm.be) is een cd verkrijgbaar met de antwoordpsalmen voor de hoogdagen.
1.5. Cd-reeks Zingt Jubilate 'Door de wereld gaat een lied'
Reeds meer dan 300 liederen uit Zingt Jubilate werden ondertussen op cd opgenomen, in de reeks "Door de wereld gaat een lied" (20 delen).
De cd’s bevatten kerkliederen voor de liturgie die telkens eenstemmig werden ingezongen met een orgelbegeleiding. Deze cd’s worden uitgebracht ten behoeve van ziekenhuizen, rust- en verzorgingsinstellingen, kloostergemeenschappen en parochies waar geen orgel of voorzangers meer voorhanden zijn.
Een andere doelstelling van deze reeks is het bekend maken van nieuwe of minder gekende kerkliederen, zodat men in liturgische vieringen uit een groter en interessanter repertorium kan putten.
Ze kunnen ook als inspiratie dienen voor zangers, dirigenten of organisten om kerkliederen met een bepaalde interpretatie uit te voeren.
U kan de lijst van deze liederen raadplegen op de website http://koorhuis.be/kerkmuziek/door-de-wereld-gaat-een/
Op www.zingtjubilate.be vindt u een alfabetische lijst (voor de titel van de liederen), alsook een numerieke lijst (voor de nummers die ze in Zingt Jubilate meekregen).
2. OPLEIDING / CURSUSSEN / VORMING
2.1. Zangavonden
Overal in Vlaanderen worden er zangavonden georganiseerd. Probeer met uw koor af en toe naar zo’n avond te gaan. Ze horen dan eens uit de mond van iemand anders hetgeen jij hen ook probeert over te brengen. Het is voor een koor ook een hele ervaring om eens samen met andere koren te kunnen zingen. Op zo’n avonden is meestal ook een zeer goede organist aanwezig. Het is een unieke ervaring die bovendien nog heel leerzaam is. Een overzicht vind je op www.zingtjubilate.be of op de website van Koor&Stem: www.koorenstem.be. Ook vanuit het bisdom Gent worden er diocesane zangavonden georganiseerd: www.ccv.be/gent
Wordt er in jouw buurt zelden zo iets georganiseerd, dan mag je je uitgenodigd weten om dat zelf te doen:
- Trommel de koren bij jou in de buurt op.
- Kies de meest praktische kerk (weinig pilaren, goed orgel, parking, … eventueel nabijheid parochiezaal voor drankje achteraf) en steek het zelf in elkaar.
- Neem contact met VCLM (of met de maker van deze website via het contactformulier onderaan) voor een zangleider en/of organist.
2.2. Repertoirecursussen voor koorzangers en dirigenten
- Ieder jaar worden er in het Lemmensinstituut repertoirecursussen georganiseerd door Koor&Stem Leuven. In de paasvakantie wordt er veelal een volledige repertoiredag georganiseerd waarin meerdere ateliers worden aangeboden waaruit je kan kiezen. Daarnaast worden ook repertoirenamiddagen georganiseerd.
- Ook het CCV bisdom Gent organiseerde in het verleden in de krokusvakantie een vormingsavond voor wie de zang in de liturgie ondersteunt, in de crypte van de St-Baafskathedraal in Gent. Meer info: vorming.gent@ccv.be of www.ccv.be/gent
2.3. Opleiding kerkmuziek in Leuven:
cursus koordirigent & cursus kerkorganist
De ‘opleiding kerkmuziek’ was de verzamelnaam voor een jaarlijks terugkerende cursus, verspreid over 4 zaterdagen. Enerzijds is er een dirigeercursus en anderzijds een cursus voor begeleiders. tegenwoordig wordt deze cursus niet meer ingericht maar organiseert Koor en Stem 'inspiratiemomenten'.
meer info: www.koorenstem.be
2.4. Gregoriaans
Het Centrum Gregoriaans benadert het gregoriaans vanuit de oudste handschriften.
In de Oude Abdij van Drongen kan ieder jaar opnieuw de opleiding Gregoriaans aangevat worden.
Iedereen kan instappen op het niveau dat hem/haar het best past:
* INSTAPCURSUS: gregoriaanse notenleer en kennismaking gregoriaans
* CURSUS 1: initiatie gregoriaans
* CURSUS 2: basiskennis gregoriaans
* CURSUS 3: diepere studie van het gregoriaans
Meer info over de opleiding: http://www.centrumgregoriaans.be/cursus.html
3. VERDERE ONDERSTEUNING & VERDIEPING
3.1. Tijdschrift Zacheüs
In het tijdschrift Zacheüs (ICLZ) vind je inhoudelijk vormende artikels m.b.t. liturgie, waaronder regelmatig ook kerkmuzikale thema's.
Een abonnement kan je bekomen door storten van 10 euro op rekening 734-0222859-59 op naam van De Interdiocesane Coördinatie Dienst ICLZ (Zacheüs), Guimardstraat 1, 1040 Brussel.
Meer info? 02/509 96 90 - iclz@interdio.be, www.liturgie.be
3.2. Elektronische Nieuwsbrief Liturgische Muziek
Het Vlaams centrum Liturgische Muziek (VCLM) gaf tot voor enkele jaren het tijdschrift Lied&Liturgie uit. Sinds 2009 werden de krachten van het tijdschrift Zacheüs (ICLZ) en Lied&Liturgie (VCLM) gekoppeld en resulteerde dit in het tijdschrift Zacheüs met daarbij een Nieuwsbrief Liturgische Muziek met interessant kerkmuzikaal nieuws. In de nieuwsbrief kan je kennis maken met eenvoudige, praktische bruikbare muziek om te zingen en te spelen: eenvoudige meerstemmige koorzettingen, psalmbewerkingen, af en toe een canon, orgelstukjes, enz.
Sinds 2013 zit deze nieuwsbrief niet meer gedrukt bij het tijdschrift Zacheüs, maar kan je die in je mailbox ontvangen.
Stuur daarvoor je mailadres naar klaartje.tas@koorenstem.be met melding 'inschrijving elektronische Liturgische nieuwsbrief'.
3.3. Korenorganisatie Koor & Stem
Wie met zijn koor wil gebruik maken van een uitgebreide dienstverlening (gratis koorbegeleiding, ontvangen van koornieuwsbrieven en tijdschrift StemBand, …) kan lid worden bij Koor&Stem, organisatie voor vocale muziek. Alle info hiervoor kan u vinden op www.koorenstem.be
In het tijdschrift StemBand van Koor&Stem vind je regelmatig een artikel met inhoudelijke beschouwingen rond liturgische muziek.