ORGELS in de Vlaamse Ardennen

Leopold Lombaerts (Meerbeke)

​

ca. 1980-1990

​

Kistorgel of positief (cfr. Latijn: ponere = plaatsen / positum = geplaatst): een verplaatsbaar orgel

​

Positieven zijn meestal kleine orgels voor de begeleiding van het koor, soms zelfs voor de volledige kerk, zoals hier in de benedenkapel van Sancta Maria.  Veel van deze instrumenten worden in kistvorm ('kistorgel', meestal een huisorgel) gebouwd.  Dergelijk instrument wordt meestal in de nabijheid van de altaarruimte gezet.  Hier staat het achteraan in de kapel. Het kan nooit het grote orgel in de kerk 'vervangen', omwille van zijn geringe klanksterkte.

​

Het positief bestond reeds in de middeleeuwen.  Aanvankelijk werden in de middeleeuwen kleine draagbare 'portatieven' (Latijn: portare = dragen) gebruikt in processies en muzikale optochten.  'Positieven' of verplaatsbare kistorgels werden bij om het even welk altaar geplaatst om muziek te spelen voor en na de eredienst.  Het 'grote orgel' van de kerk was aan de muur opgehangen in een nestvormig dokaal ('zwaluwnestorgel'), of bevond zich links op een doksaal tussen koor en schip van de kerk.

​

In de 20ste eeuw wordt het positief ook wel gebruikt bij concertante uitvoeringen als continuo-instrument (=begeleidend basinstrument).  Dat is eigenlijk een vertekening van de historische werkelijkheid.  De continuo werd historisch gezien op het groot orgel gespeeld.