ORGELS in de Vlaamse Ardennen
Een ongekend maar boeiend patrimonium
Orgelbouwer:
Bouwjaar:
Transformaties:
Typering:
Historisch belang:
Dispositie:
Klaviatuur:
Tractuur:
Toestand:
Maximilien Van Peteghem - Cornet
De toevoeging "Cornet" verwijst naar de naam van zijn echtgenote Leontina Cornet.
1864
iets voor 1900: werkzaamheden door Joris (Ronse)
1957: Delmotte (Doornik), waarbij de orgelkast grondig gewijzigd werd en het front verdween
In het huidige orgel toont zich nog een verbouwd gelaat van het oorspronkelijke Van Peteghemorgel. Jammer genoeg is het originele front (met snijwerk) bij de ombouw in 1957 door Delmotte verloren gegaan en vervangen door een vrij zielloos Delmotte-front met zinken frontpijpen en zes houten pijpen. De structuur van de kast is wel nog gedeeltelijk behouden.
Gelukkig is het instrument zelf grotendeels bewaard gebleven (originele windlade, en grotendeels origineel pijpwerk).
Het instrument staat nog met één voet in de traditie van het rococo van de Van Peteghemdynastie (zo is er nog steeds een Cornet voorzien in de dispositie), anderzijds komt het tegemoet aan de nieuwe stijl van de romantiek door in het klankbeeld meer te focussen op grondtonigheid. Zo zijn er vier achtvoetsregisters (de traditionele Bourdon 8', een Montre 8', een Gambe en een Flûte harmonique (vanaf sol#2).
We kunnen dit instrument (ondanks de latere transformaties) nog steeds herkennen als een classicistisch-romantisch instrument, dat duidelijk schatplichtig is aan de Van Peteghem-traditie maar ook beantwoordt aan de nieuwe eisen van de romantiek (de tendens naar meer grondtonigheid is te merken aan de dispositie met meerdere achtvotesregisters).
Maximilien Van Peteghem (1822-1870) werd failliet verklaard in 1868. Dit instrument uit 1864 is dus een van de laatst gebouwde instrumenten door de Van Peteghemdynastie. In 1865 bouwde hij nog een eenmanualig instrument met slechts 5 registers voor de zusters augustinessen in Torhout (nu de kunstacademie). Zijn laatste werk werd gebouwd in 1865 voor de kerk van Melle en wordt beschouwd als zijn beste werk.
(volgens contract)
Cornet 5 pypen per touche
Monter of Traversière 8'
Flûte Harmonique 8'
Prestant 4'
Bourdon 8'
Fluyt 4'
Viola di Gamba 8'
Doublet 2'
Trompet 8'
Clairon Bas 4'
Huidige dispositie (op de windlade):
Cornet V (vanaf do3)
Flûte Harmonique (vanaf sol#2)
Prestant 4'
Bourdon 8'
Flûte 4'
Gambe 8'
Montre 8'
Doublette
(gereserveerde plaats voor fourniture III)
Trompette
(gereserveerde plaats)
Tremulant
oorspronkelijk zijwandbespeling, nu een vrijstaande speeltafel vóór het orgel
het originele aangehangen pedaal is nog aanwezig op het doksaal, maar is niet meer aangeschakeld.
mechanische tractuur, wel pneumatische lade voor de grootste pijpen
Het orgel is bespeelbaar, maar is zwaar vervuild. Er zijn enkele mankementen die dringend moeten aangepakt worden. Zo spreken niet alle pijpen (enkele in de Montre 8' en Prestant 4', een groter aantal in de Trompette) en is een stembeurt stilaan meer dan noodzakelijk. Op dit moment kan de Trompette en de Cornet niet normaal gebruikt worden.
Daarnaast heeft het trompetregister ook een specifiek grondig nazicht nodig. Zo zijn enkele tongwerkbekers gevaarlijk aan het inzakken. Daarnaast spreken niet alle trompetpijpen, o.a. door vervuiling.
Het orgel heeft in deze staat idealiter nood aan een grondige kuisbeurt met het uitnemen van alle pijpen. Daarna zouden alle registers opnieuw zorgvuldig geïntoneerd en gestemd moeten worden.
Bij ons bezoek in september 2018 maakten we de registertrekker van de Flûte harmonique opnieuw werkzaam en werden reeds een aantal tongpijpen opnieuw spraakzaam gemaakt. Ook werd het klavierbeleg hersteld.
Een grondig onderhoud is echter noodzakelijk willen we dit erfgoed niet verder laten vervallen.
Het Delmotte-front doet niet vermoeden dat er een Van Peteghemorgel achter schuilt.
Het origineel pedaal van Van Peteghem bevindt zich nog op het doksaal maar is niet meer aangehangen.
Een zicht op het binnenwerk van het orgel, bedekt met heel wat stof en vuil.
Beplakt met 19de-eeuwse handschriften (met vermelding van jaartallen 1826-1834)
Beplakt met 19de-eeuwse handschriften