ORGELS in de Vlaamse Ardennen
Een ongekend maar boeiend patrimonium
oudste gedeelte anoniem (Bremser ?)
ca. 1650 (prospect)
Jules Anneesses-Tanghe (1938)
leveraar van Z.H. den Paus
Meenen
Het oude prospectgedeelte werd in een nieuw groot orgel met vrije opstelling verwerkt.
Het oude viervoetsfront hangt er, louter decoratief, middenin.
Dit driedelige front behoort tot het trapvormige kastype dat in het Vlaamse, Brabantse en Luikse gebied al in de 16de eeuw gebruikelijk was en in de 17de eeuw veel toepassing vond. Kenmerkend zijn een ronde middentoren en vlakke velden.
Net zoals in de 17de-eeuwse orgelkast van Mullem bemerken we ook hier een vooruitspringende middentoren.
De middentoren bevat 9 frontpijpen, de zijvelden elk 10.
Alle snijwerk is van een hoge kwaliteit.
De middentoren en de zijvelden hebben bovenaan houtsnijwerk. Het snijwerk bij de zijvelden bovenaan is aan drie zijden ingekaderd, net zoals bijv. in Mullem. De middentoren wordt aan de bovenzijde geflankeerd door S-vormige voluten met acanthusbladeren. Tal van engelenkopjes met hangende vleugeltjes sieren de onderkant van de kas, waaronder een drietal in de console onder de middentoren, met onderaan een druiventros.
De onderkas is ingesnoerd.
Orgelbouwer:
Bouwjaar:
Naamplaatje:
Orgelkast:
Het orgel van Elsegem
Een recent instrument met een oude orgelkast als decoratie
Dispositie:
2 manualen en pedaal, 12 registers
(registertuimelaars op horizontale rij, van links naar rechts)
Pedaal
Zachtbas 16
Fluit 8
Groot Orgel
Diapason 8
Gedekt 8
Principaal 4
Vulwerk 3r.
Reciet
Fluit 8
Gamba 8
Blokfluit 4
Nazard 2 2/3
Oktaaf 2
Kromhoorn 8
Voettredes:
(op horizontale rij, van links naar rechts)
Groot orgel aan voetklavier
Reciet aan voetklavier
Reciet aan groot orgel
Hoog oktaaf groot orgel
Hoog okt. reciet op groot orgel
Laag okt. reciet op groot orgel
Algemeene forté
Zwelwerk reciet (zweltrede)
Tremolo reciet
Bemerk de oude orgelkast dat tussenin de toegevoegde pijpen als decoratie fungeert. Dit driedelige front behoort tot het trapvormige kastype dat in het Vlaamse, Brabantse en Luikse gebied al in de 16de eeuw gebruikelijk was en in de 17de eeuw veel toepassing vond. Kenmerkend zijn een ronde middentoren en vlakke velden.
Met acanthusbladeren versierde voluten bovenaan op de orgelkast; blinderingssnijwerk bovenaan de zijvelden en de middentoren. een leeuwenkopje(?) bovenaan in de middentoren.
Frontpijpen en blinderingssnijwerk
met pedaalklavier op de voorgrond
De orgelkast is één van de zeldzame overblijfselen uit de 17de eeuw in een heel ruime regio. In de streek vinden we nog enkele 17de eeuwse orgelrelicten in Eine (orgelkast), Etikhove (orgelkast en pijpwerk), Mullem (orgelkast en een klein deel pijpen) en Kerkem (orgelkast, pijpen, windlade).
Historisch belang:
Typering:
Ondanks de 17de-eeuwse orgelkast, is het instrument zelf een 20ste-eeuws postromantisch (ook wel 'laatromantisch' genoemd) instrument van Jules Anneessens, die op de romantiek van zijn vader Charles verderbouwt. Het is één van de kleinere instrumenten van Anneessens met twee manualen en pedaal. Ondanks de vrij beperkte dispositie van slechts 12 registers, behoort dit instrument qua klankkleuren tot één van de betere Anneessens-instrumenten in de streek. Het instrument klinkt ook bijzonder goed in de ruimte. Ondanks de beperktere omvang van het instrument is de tutti-klank van het orgel meer dan overtuigend. Volgens orgelbouwer Paul Andriessen is dit instrument (zowel pijpen, speeltafel als windlades) eigenlijk volledig toe te schrijven aan de firma Laukhuff, een toeleveringsbedrijf dat orgelonderdelen op grote schaal produceert. Het typeert de seriematige orgelbouw uit het begin van de 20ste eeuw.
Verder is de vrije opstelling van de pijpen die het het oude front flankeren, hier mooier in een geheel gebracht, dan in Eine, waar een allegaartje van pijpen de oude 17de-eeuwse orgelkast helemaal geen eer aan doen.
Klaviatuur:
2 manualen en pedaal, 12 registers
vrijstaande speeltafel vóór het orgelfront
Diapason:
A = ca. 445 Hz
Gebruik:
Het instrument wordt sinds de herschikking van de misvieringen in november 2015 niet meer gebruikt voor wekelijkse weekendliturgie. In de praktijk betekent het dat dit instrument zo goed als niet meer wordt bespeeld.
Jammer, want dit is een aangenaam instrument, met bovendien een waardevol overblijfsel van een 17de-eeuwse orgelkast.