ORGELS in de Vlaamse Ardennen

Volgens lokale mondelinge overlevering "een Van Peteghem".
Het is uiteraard altijd mogelijk dat een Van Peteghem aan het orgel kan gewerkt hebben, al lijkt het instrument terug te gaan op de 17de eeuw, nog vóór de Van Peteghems.  De naam "Van Peteghem" wordt ook nogal vaak genoemd in de volksmond omdat men vaak enkel de naam van deze orgelbouwer kent.  Het is dan ook maar de vraag of dit meteen als feit mag worden aangenomen.  

 

1768 (ingebeiteld op de orgelkast),
al heeft de orgelkast stilistische kenmerken uit de 17de eeuw (houtsnijwerk in renaissancestijl, alsook zeer oud pijpwerk) en lijken de cijfers van het jaartal later aan de kast toegevoegd te zijn

 

Fa. Reygaert (Geraardsbergen), 1951

​

De orgelkast zoals we ze nu opmerken geeft een beeld van de bewogen geschiedenis van het instrument.  Tussen twee storende 20ste-eeuwse vleugels van niet sprekende houten imitatiepijpen verschijnt een oude viervoetsorgelkast van een (vermoedelijk) balustradeorgel, waar de (misleidende) datum "1768" werd ingebeiteld.

Recent (2015-2016) werd onder de zijdelingse sierpijpen een bruin gekleurd vlak aangebracht.  Voordien was alleen een wit geschilderd vlak te zien, wat het zicht nog meer verstoorde.

​

De oude orgelkast behoort tot het trapvormige kastype met één ronde middentoren.  Aan weerszijden van de middentoren zijn bovenaan twee vlakke panelen met uitgesneden krulmotieven aangebracht.  In tegenstelling tot de andere uitgesneden versiering zijn deze motieven slechts tweedimensionaal en doen ze vermoeden dat dit een latere (19de-eeuwse?) toevoeging is.  Ze minderen alleszins het dominerende karakter van de vooruitspringende middentoren.

​

Er zijn nog enkele oude frontpijpen bewaard.  De middentoren bevat zeven frontpijpen met opgeworpen labium.  Het is een principe dat ook Pieter Van Peteghem toepaste in de eerste decennia van zijn loopbaan om alle frontpijpen in de torens van opgeworpen labium te voorzien. De tussenvelden bevatten tien pijpen met spitsvormig bovenlabium.  De telkens vier frontpijpen in de buitenste zijvelden zijn niet sprekend: het zijn houten sierpijpen, eveneens met spitsvormig bovenlabium.

Twee beelden voor de voet van de orgelkast verdoezelen twee dichtgemaakte kijkgaten voor de organist, toen het orgel nog een rugwandbespeling bevatte.

​

Het orgel van Mullem behoort tot de zeer zeldzame orgeloverblijfselen uit de 17de eeuw.  In de ruime regio vinden we enkel nog 17de-eeuwse sporen van orgels in Elsegem, Eine, Etikhove en Kerkem. 

Van het oorspronkelijke 17de-eeuwse orgel in Mullem bleef hoofdzakelijk het front bewaard, met enkele frontpijpen.  In het getransformeerde orgel werden nog twee oude registers (Bourdon 8' en Prestant 4') herbruikt.  De pijpen van de prestant 4' zijn er echter ernstig aan toe: door een gebrek aan onderhoud en een degelijke roostering zijn heel wat pijpen doorgezakt, onder hun eigen gewicht bezweken en  preken ze niet meer.

Op de zolder (links van het orgel, vanuit de kerk bekeken) liggen nog de enorm vervuilde schalbekers in blik van de oorspronkelijke trompetpijpen, die bij de transformatie niet werden herbruikt in de nieuwe dispositie.

Ook vinden we nog de deuren van de achterwand van de originele orgelkast terug met enkele handgeschreven 19de eeuwse partituren op de binnenkanten van de deuren.

​

Registertuimelaars van links naar rechts:
Monter 8', Bourdon 8', Salicional 8', Zweving 8', Prestant 4'

​

Pedaalkoppels:

klavier aan Pedal (sic.)

Hoog octaaf

Laag octaaf

Tutti

​

Zijwandbespeling (in origine rugwandbespeling)

Manuaalomvang: C - g'''

Pedaalomvang: C - d'

​

Niet bespeelbaar.  

Heel wat (oudere) pijpen zijn van een zwakke legering gemaakt (wellicht bijna puur lood?).  De prestantpijpen zijn bezweken onder hun eigen gewicht.  Ook heel wat andere pijpen zijn scheefgezakt door een slechte roostering.  Er is ook heel wat windverlies (o.a. barsten in de magazijnbalg), waardoor geen enkel register nog min of meer bespeelbaar is.