ORGELS in de Vlaamse Ardennen
Een ongekend maar boeiend patrimonium
Het Van Peteghemorgel van Wannegem
Een verbouwd Van Peteghemorgel met restanten van de oude speeltafel
Lambert Benoit Van Peteghem
1787
1910-11: Daem (Appelterre) (gesigneerd op nieuwe speeltafel)
Van het oorspronkelijke orgel bleven een vijftal registers bewaard in het omgebouwde orgel.
Het huidige gepneumatiseerde orgel is in de twee kasten ondergebracht, voorzien van een vrijstaande speelbak.
De oorspronkelijke plaats van de speeltafel is nog duidelijk zichtbaar. Deze bevond zich in de rechterkast (bekeken vanuit de kerk).
De gedrukte registeropschriften en gaten van de registertrekkers zijn nog bewaard gebleven.
Goed bespeelbaar: een licht 'toucher'
Orgelbouwer:
Bouwjaar:
Transformatie:
Bijzonderheid:
Bespeelbaarheid:
Gebruik:
Het instrument wordt sinds de herschikking van de misvieringen in november 2015 niet meer gebruikt voor wekelijkse weekendliturgie.
In de praktijk betekent het dat dit instrument zo goed als niet meer wordt bespeeld.
Dispositie:
Van Peteghem-dispositie,
genoteerd aan de oude registergaten
(volgens werklijst VP 16 registers)
Prestant 4v. (opschrift verdwenen)
Doublette (2v)
Nazard (2 2/3v)
Fourniture
Trompette basse (8v)
Clairon basse (4v)
Voix hum. (8v)
Tremblant
Cornet
Bourdon (8v)
Flûte (4v)
Flûte ...rsière ('siere' opgeplakt) (8v)*
Cymbale
1/4 Nazard (2v)
Trompette (8v/sup.)
Cromorne (8v/sup.)
* Vermoedelijk is de flûte traversière niet origineel van Van Peteghem en was dit mogelijks in origine een tierce ?
Huidige dispositie
(registertrekkers van links naar rechts)
(Onderklavier)
Montre 8
Prestant 4
Doublette 2
Trompette 8
(Pedaal)
Basse 8
(Bovenklavier)
Bourdon 8
Salicional 8
Voix céleste 8
Flûte 4'
Speelhulpen boven klavier in de vorm van klaviertoets-tuimelaars:
(koppeling I-II) (naamplaatje verdwenen)
Grand Orgue à la pédale
Tremolo
Orgelkast:
Het orgel van Wannegem behoort tot het gedeelde orgeltype (= twee kasten), een principe dat de Van Peteghems graag toepasten.
Pieter Van Peteghem leerde het gedeelde orgelkasttype kennen bij zijn leermeester J.-B. Forceville, maar toen was de tijd nog niet rijp om het met succes te verwezenlijken.
Voor zover bekend verwezenlijkte Pieter Van Peteghem het gedeelde type voor het eerst in de Boudelo-abdij van Gent in 1764.
Enkele jaren later, in 1767, paste hij deze opstelling toe in Oudegem
(Dendermonde). In 1771 werd een orgel met twee kasten geplaatst in de O.-L.-Vrouwkerk van Kortrijk. Ook in 1772 werd in de Sint-Jacobskerk van Gent een orgel van het gedeelde type opgeleverd, zij het dat het positief niet als rugwerk uitgevoerd is, maar tussen de twee kasten van het Groot Orgel opgesteld staat.
Deze instrumenten moeten als model gediend hebben voor het orgel van 1774 in Nokere, door Pieter en zijn zoon Lambertus Benoit. Later zou ook Zele in 1777 en Gijzegem (Aalst) volgen in 1780. Dit laatste instrument werd recent nog gerestaureerd van 2011 tot 2013 door Joris Potvlieghe. In 1784 plaatsten Pieter en Lambert ook het orgel van Sint-Maria-Horebeke in een gedeelde orgelkast.
Het gedeelde orgeltype van Wannegem werd geplaatst in 1787 door zoon Lambert Benoit. In de rechterkast zijn nog overblijfselen te zien van de oorspronkelijke speeltafel.
- Deze website wordt regelmatig bijgewerkt -
In de rechterkast bevinden zich nog resten van de oude speeltafel.
Bemerk de gaten van de registertrekkers, en de registeraanduidingen
Onderaan de trappers voor de windvoorziening (niet origineel)
Heel eigenaardige 'klavier'-tuimelaars voor de speelhulpen: koppeling I-II, koppeling I-Ped., Tremolo
Zicht op de pijpen in de linkerkast (links vanuit de kerk bezien)
Literatuur:
Vermassen (S.), Kruishoutems orgelerfgoed: drie eeuwen orgelbouwkunst. In: Jaarboek 2023, Heem- en geschiedkundige kring Hultheim, Kruishoutem