ORGELS in de Vlaamse Ardennen
Een ongekend maar boeiend patrimonium
Orgels in Wortegem-Petegem
Klik bovenaan in het menu 'Wortegem-Petegem' op het orgel waarover je meer wenst te weten
of klik op de foto van het orgel hieronder
of op de onderlijnde gemeentenamen in de tekst hieronder..
Elsegem
Anneessens 1938
orgelkast ca. 1650
Moregem
François-Bernard Loret
1850
Wortegem
Vereecken 1908
Petegem
Schyven 1922
Ooike
1ste helft 19de eeuw
Loncke, 1965
Wortegem-Petegem beschikt over instrumenten die voornamelijk '(laat-)romantisch' van opvatting zijn.
De instrumenten zelf (het pijpwerk binnenin en de verbindingen tussen klavier en pijpen) zijn, op Moregem en een klein gedeelte van Ooike na, niet ouder dan de 20ste eeuw.
17de eeuw
In Elsegem vinden we wel nog een 17de-eeuwse orgelkast, dat meteen ook een van de oudste orgelrelicten uit de streek is. Het oude front hangt louter als decoratie middenin de nieuwere pijpen van Anneessens uit 1938. In de streek vinden we nog een 17de-eeuwse orgelkast in Eine en Kerkem (waarvan ook grote delen van het binnenwerk 17de-eeuws).
20ste eeuw
In Wortegem vinden we een degelijk Vereecken-orgel uit 1908. Het orgel heeft een gedeelde orgelkast en de verbindingen tussen klavier en pijpwerk gebeurt pneumatisch. Instrumenten van Vereecken staan gekend voor hun onverwoestbare degelijkheid. Dit orgel is door zijn dispositie (aantal registers of klankkleuren) en aantal pijpen het grootste instrument van Wortegem-Petegem, met mogelijkheden tot heel wat variatie.
Het orgel van Ooike is in oorsprong een 19de-eeuws instrument, maar werd in de jaren 1960 getransformeerd naar de toenmalige trend van de neobarok door Loncke. Er bestaan zeker betere neobarok-instrumenten met meer grondtonigheid en zangerige prestanten (bijv. Korsele in Horebeke).
BEDREIGD ERFGOED
en een kritische bedenking betreffende het plaatselijke orgelbeleid...
Met de sluiting van vele kerken als weekendvieringplaats, dreigen ook in Wortegem-Petegem heel wat instrumenten bedreigd erfgoed te worden, omdat ze niet meer regelmatig worden bespeeld.
De orgels uit Elsegem, Moregem, Wortegem en Ooike zijn momenteel reeds bedreigd erfgoed, doordat ze niet meer bespeeld worden in de wekelijkse weekendliturgie. Het gevolg is dat deze stilstaande instrumenten veelal niet meer worden onderhouden en stilaan helemaal in verval geraken.
Wat Moregem , Wortegem en Elsegem betreft, is dit zeer jammer gezien dit interessante instrumenten zijn. Het orgel uit Elsegem bevat niet alleen een 17de-eeuwse orgelkast, met zijn mooie klankkleuren is het bovendien één van de betere postromantische Anneessens-instrumenten in de streek.
Even onbegrijpelijk is dat het classicistisch-romantisch orgel van Moregem, dat recent nog werd gerestaureerd en geplaatst in Moregem, niet meer frequent wordt bespeeld. Het orgel is nochtans geschikt voor een heel breed repertoire. Naast zijn typisch romantische klankkleuren zijn namelijk ook heel wat registers duidelijk schatplichtig aan de traditie. Dankzij deze traditionele klankkleuren is het instrument nog perfect geschikt voor het oudere (18de-eeuwse) repertoire.
In Wortegem beschikken we dan weer over een zeer degelijk romantisch instrument van de gebroeders Vereecken, geïnspireerd door de Franse symfonische stijl in de orgelbouw. Het is met zijn dispositie en aantal pijpen meteen ook het grootste instrument van de gemeente. Naast kwantiteit moet het orgel niet onderdoen in kwaliteit: zowel de degelijke bouw van het instrument, als de diversiteit aan mooie klankkleuren door de verschillende registers, maken dit een zeer bijzonder interessant instrument. Het is met zijn 17 registers één van de weinige iets grotere zuivere symfonisch-romantische instrumenten in de streek dat zijn oorspronkelijk karakter wist te behouden.
Het is dan ook met rede betwistbaar dat men met de keuze voor de kerk van Petegem als centrumkerk heeft gekozen voor het minder kwalitatieve Schyvenorgel. Dit instrument is duidelijk niet van de beste van Schyven. Wellicht was het een low budget-orgel, want Schyven heeft veel beter gepresteerd. Ondanks de recente herstelbeurt, is niet alleen de klankuitstraling verre van optimaal ten noemen (zelfs met het openen van de deuren van de orgelkast klinkt het instrument nog als een klein luidsprekertje op het doksaal); ook de speelaard vereist als het ware 'stalen handen'. Het toucher is door de zware toetsveren in de speeltafel verre van aangenaam om op te spelen.
Het is dan ook niet te verwonderen dat men er meer gebruik maakt van een elektronisch surrogaat.
Jammer dat uitgerekend dit pijporgel het instrument is waar wekelijks op gespeeld wordt in de liturgie. Men had op vlak van de orgels toch een betere keuze kunnen maken, de liturgie en orgelkunst waardig...
Hoe je van een bewegend muzikaal erfgoed een stilstaand bedreigd erfgoed kan maken...