ORGELS in de Vlaamse Ardennen
Een ongekend maar boeiend patrimonium
Orgelbouwer:
Bouwjaar:
Herstellingen:
Orgelkast:
Typering:
Klaviatuur:
Dispositie:
Huidige toestand:
Charles Anneessens
1866
1911: F. Joris
1977: Laureys
Dit instrument is een nog vrij degelijk instrument uit de beginperiode van Charles Anneessens. Hij richtte zonet in 1865 zijn eigen bedrijf op in de Adamstraat in Geraardsbergen. Het orgel van Leupegem is één van zijn eerste instrumenten. In Ouwegem (Zingem) staat mogelijks zijn eerste tweeklaviersinstrument.
Het orgel heeft een mechanische tractuur. De zijwandbespeling is typerend voor de tijd. Het orgel is uitgebouwd als een 'classicistisch-romantisch' instrument.
De zijwandbespeling is typisch voor de 19de eeuw. De registertrekkers hangen daardoor horizontaal boven het klavier.
Charles Anneessens nam dit gebruik over van zijn vader Pieter-Hubertus, die ook veelvuldig zijn klaviatuur aan de zijkant van het orgel plaatst.
1 manuaal, aangehangen pedaal, 9 registertrekkers (8 volwaardige spelen)
manuaalomvang: C-g'''
pedaalomvang: C-f'
Het pedaal is een recht pedaal met hoekige boventoetsen. Heel typisch is de verhoging van het pedaal, net zoals bij vader Pieter Hubertus.
registertrekkers op een horizontale rij boven het klavier, van links naar rechts:
Trompette sup, Trompette basse, Octavin, Violin, Flûte Octaviante, Bourdon, Flûte Harmonique, Montre, Prestant
Deze achtvoets orgelkast heeft de typische vijfdelige opbouw met drie ronde torens en vlakke tussenvelden. De middentoren bevat vijf pijpen, waarvan de drie middelste met ronde opgeworpen labia. Ook de zijtorens bevatten dezelfde opgeworpen ronde labia. Alle overige frontpijpen hebben een typisch spitsvormig boven- en onderlabium, wat niet vaak voorkomt. We vinden dit bijvoorbeeld ook in de frontpijpen van het Charles Anneessenorgel van Ouwegem (Zingem), een instrument dat een jaar later werd gebouwd.
Ook de bladconsoles onder de torens vertonen veel gelijkenissen met het orgel in Ouwegem.
De bladconsoles onder de toren gelijken goed op die van het Anneessensorgel in Ouwegem, dat van een jaar later dateert.
Het orgel is klaarblijkelijk weinig onderhouden in de laatste decennia van de 20ste eeuw. Blijkbaar heeft men op een bepaald moment de wellicht doorzakkende trompetpijpen uit de orgelkast gehaald en op de zolder boven het orgel gestapeld. Jammer genoeg heeft men deze zeer kostbare orgelpijpen ca. 2010 voor 'oud ijzer' aangezien bij het opruimen van de zolder en werden deze afgevoerd naar het containerpark. Hierdoor is een groot deel van het trompetregister onvolledig. Ondanks dat deze trompetpijpen doorgezakt waren, had men deze beter bewaard om te laten restaureren. Dit zijn net de meest tijdsintensieve orgelpijpen om te vervaardigen. Bovendien is hiermee uniek erfgoed van één van de eerste instrumenten van een toch belangrijk orgelbouwer verloren gegaan.
Het orgel zou met een beperkt budget weer bespeelbaar kunnen gemaakt worden. Bij ons bezoek in de zomer van 2017 konden we door een kleine ingreep met het losgekomen touwtje van de windvoorziening opnieuw enkele klanken uit het orgel halen. In het najaar van 2017 werden enkele eerste herstellingen aangevat door orgelbouwer Stefan Claessens uit Sint-Niklaas. De doorzakkende frontpijpen werden voorlopig uit het orgel gehaald, om verdere schade te voorkomen.
