ORGELS in de Vlaamse Ardennen
Een ongekend maar boeiend patrimonium
Het Schyvenorgel van Petegem
Sinds 2015 weer gedeeltelijk bespeelbaar
Orgelbouwer:
Bouwjaar:
Bespeelbaar:
Leuk weetje:
Schyven
1922
Het orgel werd een 40-tal jaar niet meer bespeeld.
In juni 2015 werd het orgel opnieuw ingespeeld na herstellingen door Andriessen uit Menen.
Hierdoor is nu één klavier (onderklavier) opnieuw bespeelbaar.
Het orgel werkt via pneumatische tractuur.
Het klavier heeft een heel zwaar toucher, ondanks de pneumatiek.
Het orgel komt qua klank weinig gunstig over in de kerk.
In het front zitten sierpijpen, waarvan 1 beschadigd. Deze zou (volgens mondelinge overlevering ter plaatse) beschadigd geraakt zijn door een kogel in de Tweede Wereldoorlog.
Dit instrument behoort tot de kleinere instrumenten van de postromantiek. Dit orgel is een extreem voorbeeld van een orgel uit de "vervalperiode" of het Interbellum (1920-1940). Er was schaarste aan alle materialen die nodig zijn voor de orgelbouw. En wat voorhanden was, was meestal van slechte kwaliteit. Het spreekt dan ook voor zich dat een weinig inspirerend instrument is.
Een eerlijk oordeel over dit instrument is nodig: in vergelijking met alle andere instrumenten in Wortegem-Petegem is dit geen instrument dat de moeite waard is om veel in te investeren. Het behoort tot de minst interessante instrumenten uit hele oeuvre van de orgelbouwers Schyven. Het orgel is bezwaarlijk een volwaardig romantisch instrument te noemen. Het instrument heeft een ongelukkige klankuitstraling in de kerk.
Het is eigenlijk onbegrijpelijk dat net dit het orgel moet zijn waar de weekendvieringen moeten doorgaan, terwijl er veel mooiere instrumenten staan in dezelfde gemeente die veel waardevoller zijn en meer mogelijkheden bieden naar begeleiding, alsook naar concerten. Zo zijn de orgels van Wortegem en Elsegem ook (post-)romantische instrumenten, maar wel veel waardevoller als instrument. Het orgel van Wortegem is een veel groter instrument met veel meer mogelijkheden, en met veel verfijnder en inspirerende klankkleuren door de talrijke boeiende registers. Het orgel van Elsegem is dan weer kleiner dan Wortegem, maar kan wel fier zijn op zijn zorgvuldig geïntoneerde registers. Het orgel van Moregem tenslotte, is ouder, heeft slechts één klavier, maar is ondanks zijn beperktheden ook een veel interessanter en meer inspirerend instrument dan dat in Petegem.
Typering en waardebepaling:
Het orgel bevindt zich een nis waardoor de klankuitstraling in de kerk niet optimaal tot zijn recht komt.
Een zicht op de doksaalschikking geeft meteen weer hoe met het patrimonium wordt omgegaan.
Klaviatuur:
vrijstaande speeltafel: 2 manualen en pedaal
Vanaf de invoering van pneumatische en elektrische tractuursystemen wordt de vrijstaande speeltafel zeer populair.
Tractuur:
pneumatische tractuur
Dispositie:
Registerschakelaars links van klavier (onderklavier):
Fourniture 3r
Prestant 4
Flûte 8
Montre 8
Bourdon 16
Registerschakelaars rechts van klavier (bovenklavier, niet bespeelbaar):
(verdwenen registerschildje)
Bourdon 8
Salicional 8
Voix céleste 8
Flûte Echo 4
Speelhulpen (voetschakelaars):
Grand Orgue au Pedalier
Recit au pedalier
Recit au Grand Orgue (uitgeschakeld)
Expression (zwelpedaal)
Tremolo
Diapason:
A = 430 Hz (bij onverwarmde kerk)
Orgelkast:
Neogotische orgelkast bestaande uit één pijpenveld met houten sierfrontpijpen in een piramidale opstelling
Het onderklavier werd recent terug bespeelbaar gemaakt.
Het bovenklavier is (nog) niet bespeelbaar.
Voettredes boven het pedaalklavier als speelhulpen.
Volgens mondelinge overlevering is dit het resultaat van een kogel tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Het naamplaatje geeft weer wie verantwoordelijk was voor transformaties van het orgel. Anneessens zorgde voor een tussenrelais om de tractuur ietwat te verbeteren. Het oorspronkelijk resultaat was dus wellicht nog slechter dan de huidige speelaard.