ORGELS in de Vlaamse Ardennen

Bouwer: mogelijks Petrus Haelvoet, dezelfde orgelbouwer als in Nederzwalm

Bouwjaar:  ca. 1880

 

Momenteel staat er in de kerk van Munkzwalm (bouwjaar 1875-76) geen pijporgel meer.  Het doksaal staat er 'leeg'.  Er moet een pijporgel gestaan hebben tot in de jaren 1960.  Verder weten we vrij weinig over dit instrument.  Een zoektocht in de archieven leverde tot nog toe vooral meer vragen op dan antwoorden...

​

De komst van een orgel...

In de archieven van de kerkfabriek van Munkzwalm vinden we slechts minieme vermeldingen.  Een grondiger onderzoek zou misschien meer kunnen opleveren.
Via de betalingsbewijzen vinden we terug dat in maart 1876 een 'harmonium of orgel' werd gehaald en geplaatst, door E. Gabriels, koster te Munkzwalm, dit voor de som van 30 franken.

In 1880 vinden we in het kasboek een korte vermelding terug:
"Betaalt aan Pierre Aelvoet de som van vijftien franken over het scheiden van het orgel"

​

Het maakt het er allemaal niet duidelijker op.  Enkele vragen rijzen op:

- Is het 'harmonium' reeds het 'pijporgel' dat later in de jaren 1960 wordt afgebroken?

- Was er dan tussen 1876 en 1880 een pijporgel geplaatst?  Of is Pierre Aelvoet, een pijporgelbouwer, aan een 'harmonium' komen werken ('scheiden'?).
- Als er een pijporgel geplaatst was, mogen we dan zomaar besluiten dat het orgel ook door Pierre Aelvoet werd gebouwd?  Of was het een tweedehands orgel van ergens anders?  We weten alleszins dat Pierre Aelvoet (of 'Petrus Haelvoet' zoals op een naametiket in de windlade van Nederzwalm) een nieuwbouworgel bouwde in het naburige Nederzwalm.
- Betekende dit 'scheiden' van het orgel dat het in twee moest gesplitst worden om licht van het glasraam binnen te laten?  Of heeft men verkeerdelijk 'scheiden' genoteerd terwijl men een 'stembeurt' bedoelde?  Het zou niet de eerste keer zijn dat men uit onwetendheid een verkeerd begrip noteert.  

​

En het verdwijnen ervan...

Pastoor Maurice Weyn (1911-1989), pastoor te Munkzwalm van 1960 tot 1969, liet het oude pijporgel, dat 'astmatisch klonk' en waarvan de herstelkosten erg hoog werden geraamd, afbreken en vervangen door een modern klankrijk harmonium.  
(deze info werd ons bezorgd door D. Snauwaert, die de info terug vond in een pastoreel handboekje)

​

In de archieven van de parochie Hundelgem lezen we in een brief uit 1961 van de kerkfabriek van Hundelgem aan orgelbouwer Albert Delil dat de kerkfabriek van Hundelgem van de naburige kerk Munkzwalm "de geruisloze motor voor electrische aanblazing van het orgel" heeft aangekocht.  Deze motor werd destijds door dezelfde firma Delil aan Munkzwalm geleverd.

​

Wat er verder met dit orgel gebeurde, is voorlopig een raadsel.  Als het een pijporgel zou geweest zijn van dezelfde orgelbouwer als in Nederzwalm, dan is mogelijks een waardevol instrument verloren gegaan...

​

​

​

OPROEP:

​

Wie weet meer over dit verdwenen orgel?  Wat is er met dit pijporgel gebeurd?  
Wie heeft dit afgebroken?  
Ook foto's van het orgel zijn meer dan welkom!