ORGELS in de Vlaamse Ardennen
Een ongekend maar boeiend patrimonium
Het Van Peteghemorgel (ca. 1823-1846) in Parike
Een orgel dat héél authentiek gebleven is en het waard is om opnieuw bespeelbaar gemaakt te worden als kersje op de taart van restauratie van deze authentieke kerk waar de tijd leek stil te staan
Orgelbouwer: Pierre (jr) van Peteghem (Gent)
Bouwjaar: tussen 1823 en 1846
Huidige toestand:
niet bespeelbaar, doordat de ventilatormotor (anno 2021) niet werkzaam is. De originele magazijnbalg die zich aan het raam achter het orgel bevond, werd volgens mondelinge getuigenissen ter plekke met de voeten bediend. Deze balg moet zijn verdwenen tussen 1950 en 1960. Aan de onderzijde van de windlade is een kleine balg aangebracht. Mits nakijken of eventueel vervangen van de motor is het orgel wellicht weer werkzaam.
Orgelkast:
De viervoetskast is volledig origineel. Het betreft het fronttype met twee torens en een door middenstijl gedeeld middenveld. Voor de tijd van ontstaan (eerste helft van de 19de eeuw) is ze bijzonder gedecoreerd afgewerkt. Vaak zijn de orgelkasten in deze periode heel wat soberder. Zo geven de vleugelstukken met (ietwat archaïsche) gevleugelde engelen de kast een mooi cachet. Plantaardige consoles hangen onderaan beide zijtorens. Elke toren is voorzien van vijf frontpijpen, waarbij de middelste frontpijp een opgeworpen labium kreeg en alle overige frontpijpen een spitsvormig bovenlabium. In de twee middenvelden staan 8 frontpijpen, met een labiumverloop dat symmetirsch verloopt ten opzichte van de gebogen stijl boven het pijpenveld.
Waardebepaling:
Dit is een uiterst goed bewaard instrument. Het is vervaardigd in een degelijke verfijnde ambachtelijke stijl dat een duidelijke continuïteit heeft met de 18de-eeuwse instrumenten van de familie Van Peteghem. Zelfs de afwerking van de niet zichtbare onderdelen (bijv. de cornetbank) is met veel zorg vervaardigd, zonder compromissen voor een kleiner dorpsorgel.
Een eerder klein gedeelte van de originele orgelpijpen is verdwenen (ontbrekend pijpwerk in de Cornet: 17 pijpen in 2-voetskoor en alle 29 pijpen van het tertskoor; de kleinste Nasard-pijpjes zijn weg doordat het pijpwerk van dit register werd opgeschoven tot een Bourdon 8 discant; de discant van de oorspronkelijke Bourdon 8 is weg).
Typerend voor Pierre van Peteghem is de halfronde opsnede van de Flûte traversière sup 8, alsook het delen van de Flûte 4 in bas en discant.
Net omdat dit instrument zo goed bewaard is gebleven, loont het meer dan de moeite om dit instrument weer leven in te blazen. Mits het opnieuw werkzaam maken van de ventilator zouden we opnieuw van de verfijnde klanken van dit instrument kunnen genieten.
Klaviatuur:
De bakstukken van het klavier hebben nog de originele fijne versiering met twee fijne lijntjes in been. Het klavier is nog volledig origineel, met uitzondering van het toetsbeleg in kunststof.
Dispositie:
Registertrekkers links:
Clairon 4 bas
Trompette 8 basse
Gamba 8 sup (in feite Flûte traversière sup 8)
Flûte 4 basse
Bourdon 8 bas
Cornet 2-3 r
(leeg registergat)
(leeg registergat)
Registertrekkers rechts:
Euphone 8 sup
Trompette 8 sup
Fourniture 2r
Bourdon 8 sup
Flûte 4 sup
Doublette 2
Prestant 4